LV2. Gia tăng dân số tự nhiên - tỷ suất sinh

1.1.1.1.    Gia tăng tự nhiên

Gia tăng tự nhiên là động lực của quá trình gia tăng dân số, nó được thể hiện thông qua mối quan hệ giữa mức sinh và mức chết của dân số.

a.     Các tỷ suất sinh

-         Tỷ suất sinh thô

Tỷ suất sinh thô phản ánh tương quan giữa số trẻ sinh ra trong năm còn sống so với dân số trung bình tại cùng thời điểm, được tính theo đơn vị phần nghìn (‰).

Tỷ suất sinh thô phản ánh gần đúng tình hình sinh của toàn bộ dân số vì trên thực tế trong thời gian 1 năm không phải toàn bộ dân cư tham gia vào quá trình sinh sản mà chỉ có một bộ phận dân cư thuộc độ tuổi sinh đẻ. Cụ thể là số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ được xác định là có độ tuổi từ 15 đến 49 tuổi.

-         Tỷ suất sinh chung

Để phản ánh chính xác hơn tình hình sinh đẻ người ta dùng tỷ suất sinh chung hoặc tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi. Tỷ suất sinh chung là tương quan giữa số trẻ em sinh ra trong năm còn sống so với số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở cùng thời điểm, đơn vị tính phần nghìn (‰)

-         Tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi

Tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi phản ánh rõ nhất tình hình sinh thực tế. Nó cho biết số trẻ em sinh ra còn sống của phụ nữ thuộc nhóm tuổi x so với số phụ nữ trong độ tuổi x. Theo nghiên cứu thì tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi cao nhất ở nhóm 20-24, 25-29 và giảm nhanh ở các nhóm tuổi lớn hơn. ASFR cao nhất ở nhóm 20-24 gọi là mô hình sinh sớm. ASFR cao nhất ở nhóm 25-29 gọi là mô hình sinh muộn.

-         Tổng tỷ suất sinh

Tổng tỷ suất sinh là số con trung bình mà một phụ nữ có thể sinh ra trong suốt cuộc đời nếu như trải qua tất cả các tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi của năm đó.

TFR 2,1 đạt [S1] mức sinh thay thế là mức sinh mà một đoàn hệ phụ nữ trung bình có vừa đủ số con gái để thay thế mình trong dân số[S2] , đảm bảo cho sự ổn định quy mô dân số. TFR phụ thuộc chủ yếu vào tâm lý sinh đẻ và chính sách dân số. Chính sách dân số có thể hướng vào việc tăng TFR ở các quốc gia phát triển và giảm TFR ở các quốc gia đang phát triển để đạt mức sinh thay thế cần thiết. TFR tỷ lệ thuận với tỷ suất sinh thô, khi số tử vong nhất là tử vong trẻ em cao lại tạo ra tâm lý sinh bù, sinh thay thế đẩy TFR lên cao. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này là do kinh tế - xã hội kém phát triển, điều điện chăm sóc sức khoẻ nhất là đối với phụ nữ và trẻ em không được đảm bảo.

Bài tương tự:
https://meocon-babycat.blogspot.com/2019/07/lv1-khai-niem-dan-so-va-quy-mo-dan-so.html

---

 [S1]mức sinh thay thế xảy ra khi tỷ suất tái sinh tinh = 1, lúc này TFR = 2,1

 [S2]trang 101- dân số học-NXB y học