Dân số học là khoa học về dân số nghiên cứu quy luật tái sản
xuất dân cư trong điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể trên một lãnh thổ nhất định.
Khoa học dân số nghiên cứu tính quy luật và những điều kiện xã hội liên quan tới
việc sinh, tử, hôn nhân, cơ cấu dân số, tái sản xuất dân cư và sự phân bố của
chúng theo thời gian và không gian.
Dân số là khái niệm rất hay thường được dùng. Theo từ điển
bách khoa toàn thư Việt Nam “dân số với
nghĩa rộng là tập hợp những người cư trú thường xuyên và sống trên một lãnh thổ
nhất định (một nước, một vùng kinh tế,
một đơn vị hành chính…)”. Như vậy, theo quan điểm này khái niệm dân số và
quy mô dân số là đồng nhất với nhau.
Trong dân số học lại xem xét dân số trong một phạm vi hẹp
hơn, lúc này dân số được xem là một tập hợp người hạn định trong phạm vi nào đó
(về cấu trúc, về lãnh thổ) và có một số tính chất gắn liền với tái sản xuất
liên tục [N1] của nó. Ở đây chính là số dân cư trú. Số
dân này tham gia thường xuyên vào đời sống kinh tế - xã hội khu vực nơi cư trú.
Khác với quan niệm dân số theo nghĩa rộng là bao gồm tất cả những người có mặt,
họ không nhất thiết phải là người tham gia hoạt động kinh tế thường xuyên trên
địa bàn. Trong khái niệm số dân chỉ xác định về mặt số lượng của dân số, tức
số người gắn với không gian và thời gian đang được nói đến. Vậy về phạm vi khái
niệm số dân hẹp hơn rất nhiều so với khái niệm về dân số.
Dân cư là một tập hợp những
con người cư trú trên một lãnh thổ nhất định gắn liền với khái niệm lãnh thổ.
Khái niệm dân cư không chỉ bao gồm cả khía cạnh về quy mô, cơ cấu mà bao hàm cả
các vấn đề kinh tế, văn hoá, sức khoẻ, ngôn ngữ và tập quán. Như vậy, “dân số là dân cư được xem xét và nghiên cứu ở
góc độ quy mô và cơ cấu.” [5][S2] . Về mặt khái niệm, dân số rộng
hơn số dân và hẹp hơn về dân cư.
Theo tác giả
Nguyễn Đình Cử “quy
mô dân số của một quốc gia (một vùng lãnh thổ) tại một thời điểm là tổng số người
hay tổng số dân của một quốc gia (một vùng lãnh thổ) ấy tại thời điểm đó” [5][S3] . Khái niệm
về quy mô dân số có tính xác định rõ hơn về thời điểm.
Quy mô dân số là đại lượng đầu
tiên khi nghiên cứu về dân số, nó không thể thiếu được trong việc xác định mức
sinh, tử, di dân và là cơ sở để hoạch định chính sách DSKHHGD.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét